به گزارش سینماپرس، فیلم کوتاه بعد از آن که هفت سال از جشنواره ملی فیلم فجر دور بود بالاخره سال گذشته توانست به سی و پنجمین جشنواره ملی فیلم فجر راه پیدا کند. هرچند سال گذشته سیمرغ این آثار به صورت نمادین اهدا شد و آثار این بخش در طول برگزاری جشنواره نه برای اهالی رسانه و نه برای مردم اکرانی نداشت اما این انگیزه را به فیلم کوتاه‌سازان داد که از سال بعد حضورشان جدی تری شود.

امسال و پس از اما و اگرهای بسیار و جلساتی که نمایندگان صنف فیلم کوتاه با ابراهیم داروغه زاده دبیر سی و ششمین جشنواره ملی فیلم فجر داشتند فیلم‌های کوتاه از خطر حذف از جشنواره نجات یافتند و با اینکه منتقدان درصدد حذف حضور فیلم های کوتاه از جشنواره بودند و تصمیم سال گذشته را نادرست می‌دانستند، ولی امسال هم بار دیگر شاهد حضور ۴ فیلم کوتاه در بخش رقابتی جشنواره هستیم و سیمرغ فیلم کوتاه نیز اهدا می‌شود.

فیلم‌های کوتاه انتخابی امسال در پردیس ملت برای اهالی رسانه اکران دارند اما اکران مردمی آن همچنان ممکن نیست در حالی که مخاطبان اصلی هر فیلمی مردم هستند از همین رو صاحبان فیلم کوتاه انتظار داشتند در ایام برگزاری جشنواره ملی فیلم فجر که مهمترین رویداد سینمایی کشور محسوب می شود شرایطی مهیا می شد تا آثار کوتاه که سهم زیادی در کسب موفقیت های جهانی دارند به نمایش گذاشته می شد.

با بهرام و بهمن ارک کارگردانان فیلم کوتاه «حیوان»، علیرضا قاسمی کارگردان «وقت ناهار»، احسان مختاری کارگردان «فاش» و درناز حاجیها کارگردان «مارلون» که به سی و ششمین جشنواره ملی فیلم فجر راه یافتند به گفتگو نشستیم و درباره مطالباتشان از جشنواره سوال کردیم.

بهرام ارک یکی از کارگردانان فیلم کوتاه «حیوان» درباره انتظاراتش از مهم ترین رویداد سینمایی کشور گفت: فیلم کوتاه سال گذشته به جشنواره ملی فیلم فجر بازگشت و پیش از آن، جشنواره به فیلم کوتاه اهمیت نمی داد. از همین رو اولین انتظار ما این بود که جشنواره ملی فیلم فجر فیلم کوتاه را به عنوان نوعی از سینما بپذیرد زیرا معمولا جشنواره های بزرگ جهانی همواره به آثار کوتاه هم توجه می کنند.

وی افزود: ما دوست داریم مانند فیلم های بلند، دست اندرکاران آثار ما هم در جشنواره حضور داشته باشند و به نظرم این خواسته زیاد و بی‌جایی نیست. شاید برای چنین درخواست هایی زود باشد زیرا فیلم کوتاه هنوز آن جایگاهی را که باید در جشنواره ملی فیلم فجر ندارد. البته امسال  بعد از مدت ها برای اولین بار است که فیلم کوتاه به صورت جدی در این رویداد هنری حضور پیدا می کند به همین دلیل ممکن است در حال آزمون و خطا باشند.

این کارگردان جوان با تاکید بر اینکه عوامل فیلم های کوتاه هم باید اجازه حضور در پردیس ملت را داشته باشند، توضیح داد: ما خوشحال می شویم به همراه عوامل فیلم مان در این جشنواره حضور داشته باشیم ولی هنوز هیچ دعوتی از آنها نشده است و فقط کارگردانان و صاحبان اصلی فیلم می توانند در جشنواره حضور پیدا کنند.

ارک با اشاره به جایگاه و اهمیت جشنواره ملی فیلم فجر بیان کرد: همگان جشنواره ملی فیلم فجر را به عنوان جشنواره فیلم های بلند می شناسند و از آنجایی که اکران آثار به نحوه معرفی آنها در جشنواره بستگی دارد، تهیه کنندگان و برگزارکنندگان دوست دارند اولین نمایش فیلمشان به خوبی صورت بگیرد اما این توجه آنچنان که باید به آثار کوتاه نمی شود.

وی اضافه کرد: معمولا تهیه کننده ها و سازمان های قدرتمند پشت آثار مستندسازان و فیلم کوتاهی ها نیستند و ذاتا آن پشتیبانی لازم برای اکران آثار این چنینی در جشنواره و یافتن جایگاه برای این فیلم ها در این رویداد هنری وجود ندارد و در چنین شرایطی مسئولان باید از مستندها و فیلم های کوتاه حمایت کنند تا فرهنگسازی شود، در این صورت است که آثار مستند و کوتاه هم اکران خوبی پیدا می کنند. برای مثال در هلند مستندسازان قدرت زیادی دارند چون مسئولان به آنها اهمیت می دهند. در کنار این موضوعات به نظرم باید جنبه رسانه ای و اکران این آثار برای مردم تقویت شود تا مردم که مخاطبان اصلی هستند بتوانند به تماشای آثار بنشینند. البته برای داشتن این مطالبه نیز هنوز زود است زیرا همانطور که گفتم امسال بعد از مدت ها اولین سالی است که فیلم کوتاه به صورت جدی در جشنواره حضور پیدا می کند از همین رو شاید برخی فکر کنند ما پررویی می کنیم که این درخواست ها را داریم.

این کارگردان با اشاره به نحوه انتخاب فیلم های کوتاه برای جشنواره عنوان کرد: امسال برگزیدگان چهاردهمین دوره جشنواره فیلم کوتاه تهران و جشن فیلم کوتاه که زمان آنها ۱۵ دقیقه بود توانستند وارد جشنواره موسیقی فجر شوند با این وجود کسی هم به این روند اعتراض نکرد در حالی که به نظر من برازنده جشنواره ملی فیلم فجر نیست که برندگان جشنواره فیلم کوتاه تهران و یا جشن فیلم کوتاه به عنوان ورودی های آن باشند. به نظرم این رویداد هنری از سال های آینده باید مکانیزمی تعیین کند که انتخاب فیلم کوتاه در سطح کشور صورت بگیرد زیرا شاید فیلمی به تازگی تهیه شده است و صاحبان آن دوست دارند در جشنواره ملی فیلم فجر حضور داشته باشند یا مثلا باید قانونی وجود داشته که آثار متقاضی حضور در این جشنواره اولین اکران خود را تجربه کنند ضمن اینکه باید هیات انتخاب متفاوتی برای آثار کوتاه وجود داشته باشد یعنی متخصصان فیلم کوتاه به انتخاب فیلم کوتاه دست بزنند چون فیلم کوتاه یک مدیوم جداگانه است که باید هیات انتخاب و داوری جداگانه داشته باشد.

بهمن ارک دیگر کارگردان فیلم کوتاه «حیوان» درباره همین موضوع  گفت: اولین مطالبه من به عنوان یک فیلمساز عرصه فیلم کوتاه این است که شرایطی فراهم شود تا مردم در سینماها در ایام برگزاری جشنواره ملی فیلم فجر به تماشای این آثار کوتاه بنشینند. نکته دیگر این است که گذاشتن شرط ۱۵ دقیقه ای برای انتخاب فیلم های کوتاه مقداری قضیه را پیچیده کرده است در حالی که اگر فیلم های بیشتری می توانستند در این رویداد هنری شرکت کنند شرایط برای رقابت بهتر بود ولی امسال تنها ۴ فیلم کوتاه در جشنواره ملی فیلم فجر حضور دارند.

وی با اشاره به حضور عوامل فیلم ها در جشنواره ملی فیلم فجر اظهار کرد: اگر امکان حضور عوامل آثار کوتاه در جشنواره وجود داشت ما خوشحال تر می شدیم اما در حال حاضر نمی دانیم که سیاستگذاران جشنواره چه رویکردی نسبت به فیلم کوتاه دارند. ما دوست داریم عواملمان در این رویداد هنری حضور پیدا کنند زیرا این امر  باعث می شود عوامل فیلم کوتاه مثل صدابردار، فیلمبردار، طراح صحنه و ... بتوانند با عوامل فیلم های بلند ارتباط برقرار کنند و این برایشان موجب اتفاقات خوب شود. بچه های فیلم کوتاه بسیار جدی کار می کنند به طوری که بسیاری از آنها در فیلم های بلند حضور داشته اند با این همه هنوز برگزارکنندگان جشنواره ملی فیلم فجر از ما نخواسته اند که برای صدور کارت، اسم عوامل را به آنها بدهیم که این به نظرم چندان خوب نیست.

این کارگردان با تاکید بر اینکه نحوه انتخاب آثار کوتاه در جشنواره ملی فیلم فجر مناسب بوده است، بیان کرد: به نظر من این شیوه انتخاب چیز بدی نبود زیرا این اتفاق در فستیوال های دیگر دنیا هم رخ می دهد. اگر قرار بود تعداد زیادی فیلم کوتاه به دبیرخانه جشنواره فیلم فجر ارسال شود امکان بررسی آنها به خوبی وجود نداشت و جدی به مساله نگاه نمی شد.

وی اضافه کرد: هر چند امسال فیلم های کوتاه از قبل انتخاب و برای جشنواره ارسال شدند اما برخی معتقدند که برای سال های آینده بهتر است کسانی که فیلم کوتاه می سازند به انتخاب آثار دست بزنند که البته این موضوع از نظر من درست نیست و فکر می کنم اگر هیات انتخاب ثابت شوند بهتر است، برای مثال هیات انتخاب جشنواره های مهمی مثل کن در طول سالیان سال ثابت مانده اند چون رویکرد مشخصی دارند البته در ایران شرایط فرق می کند چون فستیوال های ایران رویکرد خاصی ندارند و بیشتر شبیه یک همایش دورهمی هستند برای مثال هر ساله هیات انتخاب جشنواره های مختلف از فجر گرفته تا کوتاه تهران تغییر و گاهی هم افرادی در هیات انتخاب حضور پیدا می کنند که چندان آشنایی با فیلم کوتاه ندارند البته این دلیل نمی شود که بگوییم آنهایی که فیلم کوتاه کار کرده اند آشنایی زیادی به فیلم کوتاه دارند.

بهمن ارک در پایان گفت: هرچند مدیاهای فیلم کوتاه و بلند متفاوت هستند اما افراد جهان بینی های متفاوتی دارند برای مثال من افرادی را دیده ام که هرچند فیلم های کوتاه کمی تماشا کرده اند اما درک عمیقی از فیلم کوتاه دارند. با این وجود اگر هیات انتخاب ها درست عمل کنند کیفیت جشنواره ها بهتر می شود.

علیرضا قاسمی کارگردان «وقت ناهار» نیز با گلایه از اینکه به فیلمسازی کوتاه به عنوان یک تمرین نگاه می شود  گفت: من درباره ساز و کار جشنواره ملی فیلم فجر اطلاعات زیادی ندارم اما انتظار شخصی من به عنوان فیلمساز این است که فکری به حال این قاعده تفاوت فیلمساز بلند و کوتاه شود. این قاعده در هیچ کجای دنیا وجود ندارد ولی متاسفانه در ایران بسیار حس می شود که به فیلمسازی کوتاه به عنوان تمرین برای ساخت فیلم بلند نگاه می شود حتی در برخی مواقع هرچند این شعار توسط فیلمسازان هم داده می شود و می گویند که ساخت فیلم کوتاه برای ما پلی برای ساخت فیلم بلندمان نیست و فیلم کوتاه یک محصول کاملا مستقل است، اما خودشان هم چندان به این موضوع باور ندارند. با این حال تمام انتظار من این است که نگاه این چنینی وجود نداشته باشد و در اکران هم به فیلم کوتاه به مثابه فیلم بلند نگاه کنند.

این فیلمساز جوان بیان کرد: سال گذشته بعد از هفت سال فیلم کوتاه به صورت نمادین به جشنواره ملی فیلم فجر بازگشت از همین رو نوع نمایش و توجه به فیلم کوتاه در سال جاری به عنوان یک معیار و محک قرار می گیرد. نکته دیگر این است که امسال هر چند اسامی فیلم های کوتاه جشنواره زودتر از بقیه فیلم ها اعلام شده بود با این حال ما انتظار داشتیم که ابراهیم داروغه زاده در نشست معرفی فیلم های بلند و مستند سی و ششمین جشنواره ملی فیلم فجر اشاره ای هم به نام آثار کوتاه می کرد. این موضوع نشان می دهد که فیلم کوتاه همیشه فراموش می شود چون تهیه کننده قوی ندارند که محکم بایستد و به طور مرتب اعتراض کند زیرا به نظر می رسد که جشنواره ملی فیلم فجر بیشتر به اعتراض اعتنا می کند برای مثال ما به طور مرتب اعتراض کردیم تا اینکه فیلم کوتاه به فجر اضافه شد. این امر نشان می دهد که سیاستگذاری خاصی در جشنواره وجود ندارد و لابد اگر ما اعتراض کنیم احتمالا می توانیم سانس های بیشتری برای نمایش آثارمان بگیریم و برهمین اساس بقیه امور هم با اعتراض پیش می رود با این حال امیدوارم مثل تیزر با فیلم کوتاه برخورد نکنند.

قاسمی در بخش دیگری از صحبت هایش با ضروری برشمردن حضور عوامل آثار کوتاه در جشنواره ملی فیلم فجر بیان کرد: فیلم کوتاه یک صنعت کاملا مستقل به حساب می آید که صنف و عوامل خود را دارد، بنابراین باید آنها بتوانند در این رویداد هنری حضور پیدا کنند. ضمن اینکه به نظر می رسد این آثار باید هیات انتخاب متفاوتی هم داشته باشند زیرا به طور کلی ساختار درام در فیلم کوتاه با فیلم بلند فرق می کند.

این کارگردان در پایان صحبت هایش اظهار کرد: برخی از فیلمسازان بلند آگاهی کافی نسبت به فیلم کوتاه ندارند برای مثال من افرادی را می شناسم که در جشنواره تخصصی فیلم کوتاه از اعضای هیات انتخاب و داوران بوده اند اما تنها همان سالی که در این هیات ها حضور داشتند تعدادی فیلم کوتاه را به صورت جامع تماشا کرده اند پس این افراد نمی توانند انتخاب درستی داشته باشند و بهتر است کسانی دست به این انتخاب ها بزنند که فیلم کوتاه می سازند. این امر ۲ حسن دارد؛ یکی اینکه متخصصان فیلم کوتاه، آثار را انتخاب می کنند و دوم اینکه به جوانگرایی اهمیت بیشتری داده می شود.   کسانی که در حال حاضر در حیطه فیلم کوتاه کار می کنند سن کمتری دارند و جوان تر هستند و تجربه هم ثابت کرده هروقت جوانان وارد عرصه ای شده اند اتفاقات فوق العاده ای را رقم زده اند.

احسان مختاری کارگردان فیلم کوتاه «فاش» نیز با اشاره به اینکه برخی قوانین دست و پاگیر مثل گذاشتن شرط ۱۵ دقیقه ای برای آثار کوتاه در جشنواره ملی فیلم فجر درست نیست بیان کرد: هرچند زمان طلایی فیلم کوتاه در استانداردهای معتبر ۱۵ دقیقه است ولی ای کاش این محدودیت ها را کمتر می کردند تا فیلم های بیشتری به جشنواره راه پیدا می کردند. ما می دانیم که این سیاست و قانون جشنواره است ولی ای کاش حداقل ۲ فیلم تجربی هم در پکیج آثار کوتاه جای می گرفتند.

وی برخی دیگر از انتظارات خود از جشنواره ملی فیلم فجر را اینگونه برشمرد: به نظرم بهتر است از سال های آینده تدابیری اندیشیده شود تا مخاطبان بتوانند به تماشای آثار کوتاه هم بپردازند. نکته دیگر این است که شرایطی فراهم شود تا علاوه بر تهیه کننده و کارگردان، عوامل دیگر هم بتوانند در جشنواره حضور داشته باشند زیرا آنها هم در ساخت یک فیلم کوتاه سهیم بوده اند. ضمن اینکه یادمان باشد تعداد عوامل فیلم کوتاه زیاد نیستند و حضور آنها جشن دوستان را دچار مشکل نمی کند.

مختاری با اشاره به نحوه انتخاب فیلم های کوتاه بیان کرد: من موافق تر بودم که در انتخاب آثار، تیم برگزارکننده جشنواره فیلم کوتاه دخیل بودند اما امسال علی رغم تلاش زیادی که شد این اتفاق نیفتاد. امسال جشنواره ملی فیلم فجر موضع عجیبی گرفته بود با این وجود دست اندرکاران انجمن صنفی فیلم کوتاه و انجمن سینمای جوانان ایران بسیار زحمت کشیدند تا بتوانند دخل و تصرف بیشتری در برگزاری، روند انتخاب و نمایش فیلم ها داشته باشند.

این کارگردان اظهار کرد: ما شاهد این موضوع هستیم که توجه ها به فیلم کوتاه کم شده در حالی که حدود سه سال است که ما در دوران طلایی فیلم کوتاه به سر می بریم زیرا در این سه سال، آثار کوتاه در بسیاری از فستیوال های معتبر جهانی حضور داشته و جوایزی را کسب کرده اند.

وی در پایان عنوان کرد: پیش از این می گفتند شما خودتان جشنواره دارید و بهتر است که در جشنواره ملی فیلم فجر نباشید در حالی که این درست نیست و بهتر است فیلم کوتاه در مهمترین رویداد سینمایی کشور حضور داشته باشد. فیلم کوتاه هم یک نوع سینما است و فکر می کنم همان قدر که به فیلم های بلند اهمیت می دهند باید به آثار کوتاه هم اهمیت دهند.

درناز حاجیها کارگردان فیلم کوتاه «مارلون» نیز ضمن بیان این مطلب که حضور عوامل در جشنواره ملی فیلم فجر ضرورت دارد گفت: فکر می کنم همه دوست دارند عواملشان در جشنواره حضور داشته باشند و متاسفانه در حال حاضر این شکل برگزاری جشنواره ملی فیلم فجر به معنای کنار گذاشتن عوامل فیلم کوتاه است. این روش نشان می دهد که تدوینگر یا صدابردار فیلم من با تدوینگر یا صدابردار فیلم بلند فرق می کند در حالی که اصلا نباید این تبعیض را در فیلم کوتاه و بلند قایل شد. عوامل فیلم من به طور مرتب پیگیری می کردند و دوست داشتند در جشنواره باشند.

وی با اشاره به نوع انتخاب ها و داوری ها بیان کرد: اینکه داوران فیلم کوتاه و بلند باید متفاوت باشند برای من مساله نیست چون همانطور که می گویم نباید بین فیلم بلند و کوتاه تبعیضی باشد اینجا هم می گویم که لزوما نباید هیات انتخاب و داوران این آثار از فعالان عرصه فیلم کوتاه انتخاب شوند چون فکر می کنم نگاه داوران به سینما، کارشان در سینما و تجربه و حضورشان در سینما مهم است نه صرفا اینکه در فیلم کوتاه کار می کنند یا فیلم بلند. من فیلم کوتاه را یک مدیای جداگانه نمی بینم بلکه به نظر من فیلم کوتاه و فیلم بلند هر ۲ سینما هستند بنابراین کارگردانان فیلم بلند هم می توانند درباره فیلم کوتاه نظر تخصصی بدهند.

حاجی ها در پایان گفت: من هم مثل هر کس دیگری از بازگشت فیلم کوتاه به جشنواره ملی فیلم فجر هیجان دارم اما باید بپرسیم که چرا فیلم کوتاه از جشنواره ملی فیلم فجر حذف شد! معتقدم اگر فیلم کوتاه یا مستند در این رویداد هنری نباشد مسلما چیزی کم است.

*مهر